 Tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện: Sẽ được nhà nước hỗ trợ Ưu việt, tại sao chưa thu hút?
Luật BHXH năm 2014 đã mở ra rất nhiều chính sách thuận lợi cho người dân tham gia BHXH tự nguyện. Cụ thể, mọi công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên, nếu không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc thì đều có thể đăng ký tham gia BHXH tự nguyện. Pháp luật hiện hành không quy định trần tuổi đóng BHXH tự nguyện.
Tuy nhiên, đến hết năm 2016, sau 9 năm triển khai, mới có khoảng 200.000 người tham gia BHXH tự nguyện- đây là con số quá thấp so với kỳ vọng và mục tiêu. Bởi trên thực tế còn gần 40 triệu lao động làm việc trong khu vực phi chính thức, lao động tự tạo việc làm, lao động giúp việc gia đình, nông dân, ngư dân... thuộc diện tham gia BHXH tự nguyện nhưng chưa đăng ký tham gia.
LĐ tham gia BHXH tự nguyện hiện nay chưa được hưởng chế độ ốm đau, thai sản.
Từ góc nhìn của doanh nghiệp bảo hiểm thương mại, đại diện Tổng Công ty cổ phần Bảo hiểm bưu điện cho rằng: Chính sách BHXH tự nguyện thực hiện từ năm 2008 có số lượng người tham gia chưa tương xứng với tiềm năng cũng như giá trị nhân văn mà chính sách mang lại.
Tính đến năm 2016, số lượng người tham gia BHXH tự nguyện chỉ bằng 1/60 số lượng người tham gia BHXH bắt buộc, đạt doanh thu hơn 1.000 tỉ đồng. Đáng lo ngại là số lượng đối tượng tham gia có xu hướng giảm.
Nguyên nhân chính, theo đại diện Tổng Công ty này là công tác truyền thông chưa sâu rộng; chưa có hệ thống đại lý rộng khắp và đa dạng và quan trọng là mức đóng tuy linh hoạt nhưng vẫn còn cao đối với đại bộ phận người tham gia (mức tối thiểu là 154.000 đồng/tháng, 22% so với chuẩn nghèo nông thôn là 700.000 đồng/tháng).
Từ thực tế vận động đối tượng tại địa phương, ông Nguyễn Văn Tám- Phó Giám đốc BHXH tỉnh Thanh Hóa cho biết, việc khó vận động đối tượng là do phần lớn lao động ở nông thôn thu nhập thấp, không thường xuyên; trong khi đó ở thành thị thì người lao động đã tham gia BHXH bắt buộc.
Mặt khác, thời gian đóng BHXH tối thiểu để được hưởng BHXH là 20 năm là khá dài, đòi hỏi sự kiên trì, tin tưởng vào chính sách Nhà nước thì người dân mới tham gia.
Quyền lợi người tham gia BHXH tự nguyện còn thấp cũng là một trong những lý do khó thu hút đối tượng. Đại diện BHXH Hà Nam cho biết, hiện người lao động tham gia BHXH tự nguyện chỉ được hưởng chế độ dài hạn như hưu trí, tử tuất, trong khi quyền lợi ngắn hạn như thai sản, ốm đau, tai nạn sát sườn với người lao động thì không có nên nhiều người không mặn mà tham gia.
Khẳng định số người tham gia còn quá thấp so với tiềm năng, Thứ trưởng Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) Doãn Mậu Diệp cho biết thêm, đối tượng tham gia BHXH tự nguyện hiện nay chủ yếu mới dừng lại ở những người đã có thời gian đóng BHXH bắt buộc nhưng chưa đủ thời gian hưởng lương hưu nên đóng tiếp BHXH tự nguyện để đủ điều kiện chứ chưa có nhiều đối tượng mới.
Vì vậy, theo Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp, cùng với các chủ trương, chính sách nhằm gia tăng lượng người tham gia BHXH tự nguyện thì công tác tuyên truyền, phổ biến lợi ích khi tham gia BHXH tự nguyện cho người lao động đóng vai trò vô cùng quan trọng.
Nhà nước sẽ hỗ trợ một phần mức đóng
Ông Trần Hải Nam- Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐTBXH) cho biết: Thực tế, phần lớn những người tham gia BHXH tự nguyện đều đóng ở mức thấp, điều này cho thấy những người tham gia còn khó khăn về mặt tài chính.
Tuy nhiên, để thu hút đối tượng chính trong thời gian tới là lao động khu vực phi chính thức, ông Trần Hải Nam cho biết, từ 1/1/2018, Nhà nước thực hiện chính sách hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện, cụ thể mức hỗ trợ sẽ bằng 30% đối với người thuộc diện nghèo; 25% đối với người thuộc diện cận nghèo; 10% đối với các đối tượng còn lại.
Vì vậy, mức đóng BHXH tự nguyện từ 1/1/2016 được quy định bằng 22% của mức thu nhập tháng, do người lựa chọn (thấp nhất bằng mức chuẩn nghèo khu vực nông thôn, cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở). Phương thức đóng linh động hơn theo hàng tháng, 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng, một lần cho nhiều năm về sau (tối đa 5 năm), một lần cho những năm còn thiếu (tối đa 10 năm).
Tuy nhiên, để thu hút đối tượng chính trong thời gian tới là lao động khu vực phi chính thức, ông Trần Hải Nam cho biết, từ 1/1/2018, Nhà nước thực hiện chính sách hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện, cụ thể mức hỗ trợ sẽ bằng 30% đối với người thuộc diện nghèo; 25% đối với người thuộc diện cận nghèo; 10% đối với các đối tượng còn lại.
Từ thực tế vận động và phát triển đối tượng, đại diện Tổng Công ty cổ phần Bảo hiểm bưu điện cũng đề xuất, ngoài việc Bộ LĐTBXH và BHXH Việt Nam sớm ban hành các quy định về hỗ trợ một phần mức đóng BHXH tự nguyện cho người dân, hai bên cần nghiên cứu, bổ sung thêm các quyền lợi của người tham gia BHXH tự nguyện trong ngắn hạn như: Ốm đau, tai nạn nghề nghiệp để người dân có thể thụ hưởng các chính sách của Nhà nước ngay trong thời gian đang đóng BHXH.
|