Chỉ có hơn 30% doanh nghiệp nhà nước có đào tạo nghề cho lao động

Theo kết quả điều tra thực trạng nhu cầu sử dụng lao động trong các loại hình doanh nghiệp do Cục Việc làm phối hợp với Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, có 36,29% số doanh nghiệp có tổ chức đào tạo nghề cho người lao động trong doanh nghiệp và lao động xã hội; trong đó, có 54,59% số các doanh nghiệp nhà nước, 30,18% số các doanh nghiệp ngoài nhà nước và 56,57% số các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Về số doanh nghiệp thành lập cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong doanh nghiệp, tính đến tháng 5/2018, cả nước có 1.954 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, trong đó có 394 trường cao đẳng, 515 trường trung cấp và 1.045 trung tâm giáo dục nghề nghiệp, trong đó có: 95 trường cao đẳng thuộc doanh nghiệp, chiếm tỷ lệ 19,4%; 249 trường trung cấp thuộc doanh nghiệp chiếm tỷ lệ 32,5%; 194 trung tâm giáo dục nghề nghiệp thuộc doanh nghiệp chiếm tỷ lệ 15,9%.

Về mức độ doanh nghiệp hợp tác với cơ sở giáo dục nghề nghiệp, có 9,11% số doanh nghiệp có hợp tác với cơ sở giáo dục nghề nghiệp; trong đó, có 23,54% số các doanh nghiệp nhà nước, 6,85% số các doanh nghiệp ngoài nhà nước và 11,93% số các doanh nghiệp có vốn đầu tư người ngoài.

Theo Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, trách nhiệm của người sử dụng lao động về đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho người lao động (Điều 60 Bộ luật Lao động) chưa được doanh nghiệp nghiêm túc thực hiện; trách nhiệm của doanh nghiệp trong hoạt động giáo dục nghề nghiệp (theo Điều 52 Luật Giáo dục nghề nghiệp) cũng chưa được doanh nghiệp thực hiện đầy đủ. Cùng với đó, các doanh nghiệp chưa chú trọng hợp tác với cơ sở giáo dục nghề nghiệp để đào tạo nâng cao trình độ lao động.

Theo Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, để đáp ứng nhu cầu nhân lực qua đào tạo, nhất là nhân lực chất lượng cao của các doanh nghiệp trong nước và các đối tác nước ngoài. Trước hết cần hình thành hệ thống cơ sở giáo dục nghề nghiệp có sự phân tầng, có trường chất lượng cao, đào tạo những nghề mũi nhọn, đáp ứng nhân lực chất lượng cao cho các doanh nghiệp có công nghệ tiến tiến. Đồng thời có những trường có những nghề phổ biến, đào tạo nhân lực có tính đại trà cho các doanh nghiệp trong cả nước.

Bên cạnh đó, cần xây dựng các mối quan hệ chặt chẽ giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp và thị trường lao động ở các cấp, để đảm bảo cho các hoạt động của hệ thống giáo dục nghề nghiệp hướng vào việc đáp ứng nhu cầu của từng ngành, từng lĩnh vực.

Theo Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, một trong những giải pháp có tính đột phá là đưa doanh nghiệp trở thành một trong những chủ thể tham gia đào tạo nghề nghiệp. Doanh nghiệp chủ động tích cực tham gia vào hệ thống giáo dục nghề nghiệp với vai trò là nhà đầu tư và đồng thời cũng là đối tác khách hàng cho chính “sản phẩm” của mình. Xây dựng mô hình “Trường trong doanh nghiệp” – mô hình được thực hiện từ lâu ở nhiều nước công nghiệp cần được học tập.

Theo đó mô hình “Trường trong doanh nghiệp” nhấn mạnh vai trò "đào tạo" của doanh nghiệp với giáo viên chính là những thợ bậc cao, những kỹ sư lành nghề trong doanh nghiệp kèm cặp hướng dẫn học viên trên những thiết bị máy móc của doanh nghiệp. Học viên sẽ đảm trách những công việc đơn giản đến trung bình. Chương trình học sẽ được phát triển bởi sự hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp. Tuy nhiên mô hình này sẽ gặp trở ngại nếu doanh nghiệp chưa thấy được hiệu quả của quá trình đào tạo này.

Ngoài ra, cần gắn kết giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp, thị trường lao động và việc làm bền vững; tăng cường sự tham gia của hiệp hội nghề nghiệp, doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động trong hoạt động giáo dục nghề nghiệp. Đồng thời, hoàn thiện cơ chế, chính sách đối với doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động, các hiệp hội nghề nghiệp tham gia giáo dục nghề nghiệp trên cơ sở lợi ích và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động./.